Uluslararası Havza Haber Ajansı’nın aktardığı habere göre Nofel Loshato (Neauphle-le-Château), Fransa’nın Versay şehrinin güneyinde, Paris’e yaklaşık 40 kilometre mesafede, sakin bir yayla köyüdür. İmam Humeyni (r.a), 6 Ekim 1978’da Bağdat’tan Paris’e hareket etmiş ve Orly Havalimanı’na inmiştir.

İmam Humeyni’nin (r.a) Paris’e varışının ikinci gecesinde, karar alma komitesi, onun Nofel Loshato’da ikamet etmesine onay verdi. Nofel Loshato’daki programları arasında, cemaat namazları, konuşmalar, görsel ve işitsel medya ile röportajlar, mesajlar, mektuplar, İranlı ve yabancı şahsiyetlerle görüşmeler ve müzakereler yer aldı.

İmam Humeyni (r.a), Nofel Loshato’da 65 konuşma, 117 medya röportajı, 41 mesaj, birçok İranlı ve yabancı siyasi ve dini figürle görüşme yaptı ve 27 mektup yazdı. İmam Humeyni’nin (r.a) Nofel Loshato'daki ikameti, 1 Şubat 1979’da, İran’a geri dönüşüyle sona erdi.

Güzel Yayla Köyü

Güzel bir yayla köyü olan Nofel Loshato, Fransa’nın Versay şehrinin güneyinde, 68 numaralı yol üzerinde, Paris’e yaklaşık 40 kilometre mesafede yer alır. Sakin, tenha ve güzel manzaralara sahip bir yerdir. 1978 yılında İran halkının mücadelesinin zirveye ulaşmasıyla, Irak hükümetinin İmam Humeyni’nin (r.a) siyasi faaliyetlerini engellemesi ve Kuveyt hükümetinin, vizesi olmasına rağmen kendisinin Kuveyt’e girişini yasaklaması üzerine, İmam Humeyni (r.a), oğlu Seyyid Ahmed Humeyni (r.a) ile istişare ederek vize gerektirmeyen bir yer olan Paris’e gitmeye karar verdi.

İmam Humeyni (r.a), 6 Ekim 1978’da Bağdat’tan jumbo jetle Paris’e hareket etti ve saat 14:20’de (yerel saatle) Orly Havalimanı’na indi (Tahran saatiyle 16:50). İmam Humeyni’nin (r.a) Paris’e seyahati, Fransa hükümetine önceden bildirilmeden ve sürpriz bir şekilde gerçekleşti.

O dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Valéry Giscard d’Estaing, Brezilya’dan döndükten sonra 9 Ekim 1978’da İmam Humeyni’yi (r.a) sınır dışı etme kararı aldı ancak İran hükümetinin halkın ayaklanmasından korkması nedeniyle bu karar uygulanmadı. Ancak, Fransa hükümeti İmam Humeyni’ye (r.a) bazı kısıtlamalar getirdi.

Bu kısıtlamalar nedeniyle, 16 Ekim’de İmam Humeyni (r.a), Celadeddin Farsî’ye Suriye’de ikamet etmeyi önerdi. İmam Humeyni’nin (r.a) Fransa’daki ikametiyle ilgili olarak, İran’ın istihbarat teşkilatı (SAVAK) raporlarında bazı yanlış bilgilerin olduğu, örneğin Amerika’dan vize talep ettiği yönünde bir iddiada bulunulduğu, ancak SAVAK’ın diğer raporlarında bunun yalan olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan 8 Ekim’de bazı dini şahsiyetler, organizasyonlar ve dernekler, Fransa Cumhurbaşkanı’na gönderilen telgraflarda, İmam Humeyni’ye (r.a) misafirperverlik yapılmasını talep ettiler. Bunlar arasında en önemlisi, Seyyid Şehabeddin Mer’âşî Necefî’nin gönderdiği telgraftı. 16 Ekim’de ise Tahran, İsfahan ve Şiraz üniversitelerinden 340 akademisyen, Fransa Cumhurbaşkanı’na gönderilen telgrafla, İmam Humeyni’ye (r.a) ifade özgürlüğü sağlanmasını talep etti.

İmam Humeyni’nin (r.a) popülaritesi ve halkın baskısı Fransız yetkililerini resmi bir açıklama yapmadan, kendi kısıtlamalarını hafifletmeye zorladı. Fransa’nın en güçlü polisi olan 400 jandarma, İmam Humeyni’nin (r.a) kaldığı yerin etrafında gece gündüz nöbet tutuyordu. Ayrıca, Muhammed Rıza Pehlevi’yi destekleyen ve “Şahcı Cephe” ile “Şah’ı Savunma Komitesi” olarak bilinen grupların tehditleri nedeniyle, İmam Humeyni’nin (r.a) evinin etrafındaki güvenlik görevlisi sayısı iki katına çıkarıldı.

Fransa Dışişleri Bakanlığı sözcüsü 8 Kasım’da, İmam Humeyni’nin (r.a) Fransa’daki (Nofel Loshato’daki) ikamet şartlarının, girişteki gibi değişmediğini ve kendisinin siyasi sığınmacı olmadığını belirtti. 9 Kasım’da, Fransız Sosyalist Partisi lideri François Mitterrand, İmam Humeyni’nin (r.a) ifade özgürlüğünün, sığınmacılar yasasıyla çelişmediğini belirtti.

Muhammed Rıza Pehlevi, 21 Kasım’da Fransız İstihbarat Teşkilatı Başkanı Alexandre ile yaptığı görüşmede, İmam Humeyni’nin (r.a) Libya veya Suriye’ye gitmesini tehlikeli gördüğünü ve onun Paris’te kalmasını tercih ettiğini belirtti. Fransa İçişleri Bakanlığı, 21 Aralık 1978’da, İmam Humeyni’nin (r.a) Paris’teki üç aylık turistik ikamet süresi tamamlandıktan sonra, Fransa’da kalmasına izin verileceğini açıkladı.

Nofel Loshato Seçimi

İmam Humeyni (r.a), Paris’e geldikten sonra, Paris’in güneyinde, Kişan semtinde, Pon Royal Caddesi’nin 24 numarasındaki binanın 4. katındaki dairede, Ahmed Gezenferpur’un kiraladığı ancak henüz yerleşmediği bir dairede kalmaya başladı. Fransa’ya geldikleri ikinci gün, Avrupa’nın çeşitli yerlerinden gelen birçok İranlı ve İranlı öğrenci, İmam Humeyni (r.a) ile görüşmek için Paris’e geldi ancak uygun bir yerin olmaması nedeniyle görüşemediler.

Ertesi gün 9 Ekim’de Paris’te onlarla görüştüğünde, bu durumu kendisi de belirtti. İmam Humeyni’nin (r.a) ikinci günün sonunda, kendi aralarında yapılan bir görüşmenin ardından, Ali Asgari’nin (Paris’te yaşayan bir öğrencinin eşi) evinin Nofel Loshato köyünde İmam için kalacak yer olarak seçilmesine karar verildi. Savak, Nofel Loshato’daki İmam Humeyni’nin (r.a) evinin yakınında bir ev kiralayarak, onun kalış yeri ve faaliyetlerine yönelik gözetimlerini sürdürdü.

İmam Humeyni (r.a) yaklaşık on gün boyunca Ali Asgari’nin eşinin evinde kaldı. Ancak evin dar olması nedeniyle başka bir ev kiralandı. Bir süre sonra İmam Humeyni (r.a) evin gösterişli görünümüne itiraz etti ve Asgari’nin eşinin evinin tam karşısında bir başka ev kiralandı. İmam Humeyni (r.a) ve ailesi buraya taşındılar. İmam Humeyni’nin (r.a) ailesi, Necef’ten Paris’e taşındıktan sonra, Nofel Loshato’da üç ev tahsis edildi.

Birinci ev, İmam Humeyni (r.a) ve ailesinin yaşam alanıydı. İkinci ev (Ali Asgari’nin eşinin evi) ilk evin karşısında yer alıyor ve burada toplantılar, cemaat namazları, görüşmeler ve konuşmalar yapılıyordu. Üçüncü ev ise, İmam Humeyni’yi ziyaret etmek isteyen öğrencilere ve diğer misafirlere konaklama alanı olarak ayrılmıştı ve bu kişiler 48 saat boyunca burada kalabiliyorlardı. Ziyaretçi sayısının artması ve gece konaklama alanının yetersiz olması nedeniyle, misafirler için bir otel de kiralandı.

Programlar ve Faaliyetler

İmam Humeyni (r.a)’nin Nofel Loshato’daki programları, cemaatle namaz kılma, gece ibadeti ve bir saatlik yürüyüşlerin yanı sıra konuşmalar, medya ile röportajlar, mesajlar, mektuplar, İranlı ve yabancı şahsiyetlerle görüşmeler ve müzakereleri içeriyordu. Bir gazetecinin sorusuna verdiği yanıtta, Neauphle-le-Château’da günde on altı saat çalıştığını belirten İmam, bu süreçte devrim hareketini yönlendiren aktivitelerini sürdürüyordu. Bu aktiviteler arasında röportajlar, görüşmeler, konuşmalar, hazırlanan raporların okunması, mektupların ve telgrafların incelenmesi ve bazen onlara cevap verilmesi de vardı.

İmam Humeyni (r.a)’nin en önemli adımlarından biri, devrim için gerekli olan bir dizi komiteyi kurmaktı. Bu komiteler arasında Devrim Konseyi, Yakıt Komitesi ve Grevleri Düzenleme Komitesi bulunuyordu. Görüşme ve toplantılar o kadar yoğun olmuştu ki, İmam Humeyni (r.a)’nin görüşmelerinin içeriği, Sahife-i İmam adlı eserinin dördüncü, beşinci ve kısmen üçüncü ve altıncı ciltlerine aktarılmıştır.

İmam (r.a) her sabah yalnız başına bir süre yürüyüş yapardı ayrıca İbrahim Yezdi’nin onunla birlikte yürüdüğüne dair ifadeler doğru değildir. Hava uygun olduğunda öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazları evin bahçesinde, çadır altında kılınırdı. İmam, namazlardan önce birkaç dakika erken gelir ve elma ağacının yanında halkın sorularını yanıtlardı. Namazlardan sonra ise, üst kattaki odasında akşam ve yatsı namazlarını kılar ve ardından konuşmalarını yapardı.

Nofel Loshato’daki programlarında, İmam Humeyni (r.a) 65 konuşma, 117 medya röportajı, 41 mesaj, İranlı ve yabancı devlet adamları, dini liderler ve İslam dünyasındaki devrimci hareket liderleriyle pek çok görüşme ve konuşma yaptı. Ayrıca, 27 kişiye mektup yazdı.

Konuşmalar

İmam Humeyni (r.a)’nin ilk konuşması, 17 Ekim 1978 tarihinde Paris’teki ilk ikametgahı olan Kaşan Mahallesi’nde bir grup İranlı ve İranlı öğrencilerle yaptığı konuşmaydı. Diğer konuşmalar ise Nofel Loshato’daki evin bahçesinde kurulan çadır altında gerçekleştiriliyordu ve son konuşmasını 28 Ocak 1979 tarihinde yaptı.

İmam Humeyni (r.a) başlangıçta her akşam bir konuşma yapıyordu, sonra haftada iki kez, ardından cuma akşamları ve pazar öğleden sonraları konuşmalar yapmaya başladı. Nofel Loshato’ya ilk geldiğinde, Hüdaî Hareketi’nin taraftarları İmam’ın konuşmalarını kasetlere kaydedip, hareketin imzasıyla yayımlıyorlardı. Ancak Tuğrul Tokali Binâ ve Arap’ın Nofel Loshato’ya gelerek buradaki yönetimi devralmalarıyla, Amerika’dan Paris’e gelen bir grup İranlı öğrenci, kasetlerin çoğaltılmasından sorumlu olmaya başladılar.

Röportajlar

İmam Humeyni (r.a)’nin Paris’e gelişinin başlangıcında, Fransa hükümeti kendisini siyasi faaliyetlerden yasaklamıştı ve bu nedenle ilk başta haber ajanslarıyla herhangi bir röportaj yapmamıştı. Ancak, Sadık Kotbzâde’nin girişimleriyle, Fransız hükümetine yakın ve Georges Pompidou yönetimi üzerinde etkisi olan Figaro gazetesinde, 14 Ekim 1978 tarihinde İmam Humeyni (r.a) ile yapılan ilk röportaj yayımlandı. Bu röportaj, pratikte röportajların serbestleşmesine yol açtı. Röportajda, İmam Humeyni (r.a) İslam’ın ilerleme ve kalkınma ile uyumlu olduğunu belirtti ve monarşist rejime karşı olduğunu ifade ederek, onun yerine “İslami Cumhuriyeti" savundu.

Bundan sonra, İmam Humeyni (r.a)’nin Fransa, Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika’daki birçok haber ajansı, radyo ve televizyon kanalları, gazete ve dergilerle sayısız röportajı yapıldı. Bu dönemde, Şah’ın istihbarat teşkilatı (SAVAK), yabancı istihbarat servisleriyle iş birliği yaparak, dış haber muhabirlerinin kılığına girerek, İmam Humeyni (r.a)’nin hedefleri ve planları hakkında bilgi edinmeye çalışıyordu. Ancak, İmam Humeyni (r.a) bu durumu fark etmiş ve şüpheli bulduğu röportajları reddetmiştir. Fransız istihbarat servisinin raporlarında, İmam Humeyni (r.a)’nin bu durumu fark ederek, bazı röportajlardan kaçındığına dair bilgiler bulunmaktadır.

Nofel Loshato’da İmam Humeyni (r.a) ile görüşen bazı yabancı siyasi yetkililer ve uzmanlar şunlardı:

• Ağaşahi, Pakistan Cumhurbaşkanı Ziyaüddin’in dış ilişkiler danışmanı

• Russell Kerr, Birleşik Krallık Parlamentosu üyesi ve işkence karşıtı politikalarıyla tanınan İşçi Partisi üyesi

• Richard Cattam, Amerikan profesörü ve uzmanı

• Claude Cheyé, Elysée Sarayı özel temsilcisi

• Jacques Juber, Fransa Dışişleri Bakanlığı’ndan Orta Doğu ve İran’dan sorumlu Genel Müdür

• Muhammed Hassine Hekel, Arap dünyasının önde gelen düşünürlerinden ve İmam Humeyni (r.a) ile İslam devrimi hakkında birçok kitabın yazarı

• Khursheed Ahmad, Pakistan’ın Cemaat İslamı partisinin merkezi şurası üyesi

• Harekatu’l-Mahrumin, Lübnan’dan gelen delegasyon

• Fransa’da ikamet eden bir grup Ermeni

• Hindistan hükümetinin bir heyeti

• Üç Amerikalı şahsiyet: Ramsey Clark (eski başsavcı ve eski Adalet Bakanı), Richard Falk (üniversite profesörü) ve Dan Louis (dini örgütlerin temsilcisi).

Ramsey Clark bağımsız bir şahıs olarak İmam Humeyni (r.a) ile görüşmesinin ardından, İmam’ı son derece zeki, bilge ve akıllı bir kişi olarak tanımlamış ve İran’daki sorunların çözümünün anahtarının onun elinde olduğunu belirtmiştir.

Fransa hükümetinin temsilcileri, İmam Humeyni’nin (r.a) Paris’e ilk geldiği gece, 11 Aralık’ta Nofel-Loshato’da onu ziyaret etmişlerdir. Bazıları bu tarihi 5 Aralık olarak belirtmiştir. Ayrıca, 31 Aralık’ta Fransız hükümetinin temsilcileriyle bir görüşme daha gerçekleşmiştir.

8 Ocak’ta, Fransa Cumhurbaşkanı’nın temsilcileri, İmam Humeyni’ye Başkan Carter’ın mesajını iletmişlerdir. Carter, mesajında Bahtiyar’ı desteklemiş ve İmam Humeyni’den Bahtiyar hükümetiyle anlaşmasını veya en azından sessiz kalmasını istemiştir. Aksi takdirde, askeri darbe ve büyük bir halk katliamının olacağı tehdidinde bulunmuştur.

İmam Humeyni (r.a), Bahtiyar hükümetiyle işbirliği yapmayı ya da sessiz kalmayı kesinlikle reddetti ve bunun yasaya aykırı olduğunu belirtti. Ayrıca böyle bir hata olsa bile halkın bunu kabul etmeyeceğini ve Muhammed Rıza Pehlevi’nin varlığıyla huzurun mümkün olmayacağını ifade etti. Carter’a, eğer huzur ve kan dökülmemesi isteniyorsa Pehlevi’yi göndermesi, Bahtiyar hükümetini desteklemekten vazgeçmesi ve halkın isteklerine kulak vermesi gerektiğini söyledi.

Kendisinin darbe hakkında bilgi sahibi olduğunu belirterek, bu tehdidi Amerikan mallarına boykot ve cihat emri vererek yanıtlayacağını ifade etti. Eğer İran’da bir darbe gerçekleşirse, halkın bunu Amerikan destekli bir darbe olarak göreceğini ve bunun hem İran halkına hem de Amerika’ya zarar vereceğini belirtti. Ayrıca, birçok ordu mensubunun devrime katıldığını ve darbe karşısında direneceklerini söyledi. Son olarak Amerika’ya, darbenin önlenmesi gerektiğini çünkü bunun onlara zarar vereceğini tavsiye etti.

14 Ocak’ta Nofel Loshato’nun belediye başkanı, İmam Humeyni (r.a) ile onun ikametgahında görüştü.

Komşularla İyi İlişkiler

İmam Humeyni (r.a), Fransız yasalarına uymaya özen gösteriyor ve evde koyun kesmek gibi yasalarla çelişen davranışlardan kaçınıyordu. Noel gecesinde, komşularına tebrik mektubu ve çiçekler gönderdi. İmam Humeyni’nin tavrı, komşuları üzerinde büyük bir etki bıraktı ve onlar, çiçeklerle ona teşekkür etmek için ziyarete geldiler.

İmam Humeyni (r.a), Nofel Loshato’yu terk etmeden önce, köy halkına hediyeler gönderdi ve onlardan herhangi bir rahatsızlık verdiyse özür diledi. Köy halkı, başörtülü kadınların da katıldığı çiçek buketleriyle onu uğurladılar, bazıları gözyaşlarını tutamadı. Ayrıca bazı köylüler, Fransızların bir veda hediyesi olarak en değerli armağanlarından biri olan, üzeri mühürlü bir cam kavanoz içinde Fransız topraklarından birazını İmam Humeyni’ye verdiler ve fotoğrafını imzalayarak ondan hatıra olarak aldılar.

Vatana Dönüş

İmam Humeyni (r.a), 4 Kasım 1964’te İran’dan sürgün edilmişti ve nihayet 1 Şubat 1979’da İran’a döndü. Tahran Mehrabad Havalimanı’ndan Beheşt-i Zehra’ya kadar milyonlarca insan onu karşıladı. Dönüşünden sonra bazı Arap ve İranlı işadamları, Nofel Loshato’daki 1. ve 2. numaralı evleri satın almak istediler, ancak başarılı olamadılar.

1 numaralı evin sahibi satmayı düşünmüyordu, 2 numaralı ev ise Ali Asgari’nin eşine aitti ve bu evi, İmam Humeyni’ye geri döndükten sonra kendi takdirine göre kullanması için sürekli olarak teslim etmişti.

Zamanla bu ev, yıpranma ve yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı; bir kısmı bir dönemde muhalifler tarafından patlatıldı. Ardından, evin onarılması için herhangi bir girişim yapılmadı. Ancak son yıllarda, İmam Humeyni’nin Eserlerini Düzenleme ve Yayma Enstitüsü, bu evi almış ve onu yeniden inşa etmeyi ve eski haline getirmeyi amaçlamaktadır.

Devrimin ilk yıllarında, Tahran’daki Churchill Caddesi, Nofel Loshato olarak yeniden adlandırıldı, böylece İmam Humeyni’nin sürgündeki son ikametgahının hatırası daima zihinlerde kalacak şekilde anılmıştır.

Kaynak:

• İmam Humeyni (r.a) Ansiklopedisi

• İslam Devrimi Belge Merkezi